Specifieke Uitkeringen (SPUK)
Gemeenten en provincies in Nederland spelen een cruciale rol in het uitvoeren van beleid van de Rijksoverheid. Om deze taken te vervullen en specifieke projecten en initiatieven te ondersteunen, ontvangen ze specifieke uitkeringen, ook wel bekend als SPUK (Specifieke Uitkering). Deze financiële injecties zijn van vitaal belang voor het bevorderen van lokale ontwikkelingen en het realiseren van nationale doelstellingen. In dit uitgebreide artikel duiken we dieper in op de wereld van specifieke uitkeringen, van hun doelstellingen tot de wettelijke kaders en voorbeelden van projecten die hierdoor worden mogelijk gemaakt.
Wat zijn Specifieke Uitkeringen?
Specifieke uitkeringen vormen een essentieel mechanisme waarmee de Rijksoverheid geld toewijst aan gemeenten en provincies om specifieke doelen te bereiken. Ze zijn ontworpen om het lokale bestuur te ondersteunen bij het uitvoeren van beleid dat bovenlokaal van belang is. Deze uitkeringen stellen de lokale overheden in staat om gerichte interventies te financieren en zo een positieve impact te hebben op zaken zoals milieukwaliteit, onderwijs en recreatieve voorzieningen.
Wie bepaalt en reguleert Specifieke Uitkeringen?
De toewijzing en regelgeving met betrekking tot specifieke uitkeringen vallen onder de verantwoordelijkheid van de Rijksoverheid. Concreet betekent dit dat de Rijksoverheid:
- Beslist of een gemeente of provincie in aanmerking komt voor een specifieke uitkering.
- Bepaalt de omvang van de financiële toewijzing aan de desbetreffende gemeente of provincie.
- Specificeert waaraan de gemeente of provincie het ontvangen geld moet besteden.
De Financiële-verhoudingswet is de juridische hoeksteen van specifieke uitkeringen in Nederland. Deze wet regelt de financiële verhoudingen tussen de Rijksoverheid en lokale overheden, waaronder gemeenten en provincies. De wet legt de procedures en regels vast voor het verstrekken van specifieke uitkeringen en biedt een kader voor transparantie en verantwoording. De wet stipuleert dat specifieke uitkeringen moeten voldoen aan strikte criteria en moeten bijdragen aan de verwezenlijking van doelstellingen die de Rijksoverheid heeft vastgesteld. Bovendien legt de wet de verplichting op om regelmatig verantwoording af te leggen over de besteding van de middelen en de resultaten die zijn behaald.
Overzicht van Specifieke Uitkeringen (SPUK’s)
Om ervoor te zorgen dat er transparantie is in het proces van specifieke uitkeringen, rapporteren de ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Financiën elk jaar in mei aan de Tweede Kamer over welke specifieke uitkeringen zijn toegekend en hoeveel geld eraan is besteed. Dit jaarlijkse overzicht, het Onderhoudsrapport Specifieke Uitkeringen (OSU) genoemd, biedt inzicht in de financiële stromen en laat zien welke beleidsterreinen prioriteit krijgen. Het stelt de Tweede Kamer in staat om toezicht te houden op de besteding van belastinggeld en ervoor te zorgen dat de doelen van specifieke uitkeringen worden bereikt.
Hieronder heeft Subsidiebureau Nederland een aantal actuele Specifieke Uitkeringen vermeld.
Specifieke Uitkering Schone Lucht Akkoord (provincies en gemeenten)
De regeling Specifieke Uitkering Schone Lucht Akkoord (SpUk-SLA) is bedoeld voor provincies en gemeenten die het Schone Lucht Akkoord hebben ondertekend en financiering zoeken voor projecten die bijdragen aan de verwezenlijking van doelstellingen uit dit akkoord. Deze subsidieregeling is afkomstig van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) en wordt uitgevoerd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).
Specifieke uitkering sport en bewegen, gezondheidsbevordering, cultuurparticipatie en sociale basis (gemeenten)
Via de Specifieke uitkering sport en bewegen, gezondheidsbevordering, cultuurparticipatie en sociale basis (SPUK-SGCS) kunnen gemeenten subsidie aanvragen voor de uitvoering van beleid op het gebied van sport en bewegen, gezondheidsbevordering, cultuurparticipatie en sociale basis. De activiteiten dienen plaats te vinden in de periode 2023 t/m 2026. Aanvragen moesten in 2023 ingediend zijn.
Specifieke uitkering voor huisvesting aandachtsgroepen (gemeenten)
Het doel van de Meerjarige regeling specifieke uitkeringen voor huisvesting aandachtsgroepen is om gemeenten te ondersteunen bij de realisatie van woonruimten voor zogeheten aandachtsgroepen. Onder aandachtsgroepen worden dak- en thuisloze mensen, mensen met sociale of medische urgentie, statushouders, mensen die uitstromen uit een intramurale situatie, arbeidsmigranten, uitwonende studenten en woonwagenbewoners verstaan.
Specifieke uitkering verbetering digitale dienstverlening (provincies en gemeenten)
Met behulp van het Tijdelijk besluit specifieke uitkering verbetering digitale dienstverlening kan het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties specifieke uitkeringen verstrekken aan gemeenten en provincies voor activiteiten ten behoeve van een activiteit die gericht is op de doorontwikkeling van de generieke digitale infrastructuur, of op innovatie binnen de digitale overheid, ter verbetering van de digitale dienstverlening.
Regeling specifieke uitkering snelfietsroutes (provincies)
Met behulp van de Regeling specifieke uitkering snelfietsroutes 2020-2022 wil het Rijk bijdragen aan een snelle realisering van regionale snelfietsroutes. Het kan hierbij zowel gaan om de aanleg van nieuwe infrastructuur als om het aanbrengen van kwaliteitsverbeteringen in bestaande infrastructuur, zoals bijvoorbeeld het wegnemen van barrières of het vervangen van tegels door asfalt. Op basis van de regeling kunnen de provincies subsidie aanvragen voor het realiseren van één of meer snelfietsroutes.
Specifieke uitkering intelligente verkeersregelinstallaties (provincies en gemeenten)
Het doel van de Specifieke uitkering intelligente verkeersregelinstallaties is om de landelijke invoering van uniforme intelligente verkeersregelinstallaties (iVRI’s) in Nederland te versnellen om daarmee bij te dragen aan de beleidsdoelen van bereikbaarheid, duurzaamheid, verkeersveiligheid en slimme duurzame verstedelijking. In aanmerking komen gemeenten en provincies.
Specifieke uitkering Landelijk Verbeterprogramma Overwegen (provincies en gemeenten)
Het doel van de Tijdelijke regeling specifieke uitkering Landelijk Verbeterprogramma Overwegen 2022-2028 is het bieden van financiële ondersteuning aan provincies en gemeenten bij de voorbereiding en de uitvoering van werkzaamheden die worden verricht in het kader van het Landelijk Verbeterprogramma Overwegen ter vergroting van de verkeersveiligheid op overwegen.
Voorbeelden van succesvolle SPUK-projecten
Om een concreter beeld te krijgen in hoe specifieke uitkeringen concreet bijdragen aan de realisatie van beleidsdoelstellingen, hebben wij hieronder enkele succesvolle projecten toegelicht.
Het Rotterdamse Elektrische Businitiatief
In Rotterdam werd een innovatief project opgezet om de luchtkwaliteit te verbeteren en tegelijkertijd het openbaar vervoer milieuvriendelijker te maken. Dankzij een specifieke uitkering van de Rijksoverheid kon de gemeente Rotterdam een vloot elektrische bussen aanschaffen en opladen. Dit resulteerde in minder uitstoot van schadelijke stoffen en een schonere lucht voor de inwoners. Bovendien droeg het bij aan de nationale doelstellingen voor duurzaam vervoer.
Het ‘Kansrijk Leren’ Initiatief
In samenwerking met lokale scholen en onderwijsinstellingen heeft een gemeente in Noord-Brabant het ‘Kansrijk Leren’ initiatief gelanceerd. Met behulp van specifieke uitkeringen konden ze extra begeleiding en ondersteuning bieden aan leerlingen met leerachterstanden. Hierdoor kregen deze kinderen de kans om hun potentieel volledig te benutten en werden onderwijsongelijkheden verminderd.
De Uitbreiding van Natuurpark de Hoge Veluwe
Natuurpark de Hoge Veluwe is een van de meest geliefde recreatiegebieden in Nederland. Een provincie ontving een specifieke uitkering om de faciliteiten in dit park uit te breiden en te verbeteren. Dit omvatte de aanleg van nieuwe fiets- en wandelpaden, de renovatie van bezoekerscentra en de bescherming van kwetsbare ecosystemen. De uitkering maakte het mogelijk om dit prachtige natuurgebied toegankelijker te maken voor het publiek en te behouden voor toekomstige generaties.
SPUK en/of overige subsidie aanvragen?
Neem vrijblijvend contact op met Subsidiebureau Nederland om de subsidiemogelijkheden voor uw provincie of gemeente te verkennen.
