LEADER subsidie 2023-2027
LEADER is een subsidieregeling die is bedoeld voor projecten gericht op het versterken van het landelijk gebied, door het behoud van de leefbaarheid van het platteland, het versterken van de sociale cohesie, en behouden/versterken van het voorzieningenniveau. In de praktijk kunnen dit maatschappelijke, culturele of recreatieve projecten zijn. De nieuwe LEADER-periode loopt van 2023 t/m 2027. Voor deze periode is in totaal € 73 miljoen LEADER-subsidie beschikbaar. In de meeste LEADER-gebieden kan vanaf april 2024 weer subsidie worden aangevraagd.
Het Europese Gemeenschappelijk landbouwbeleid en LEADER
De LEADER subsidieregeling maakt deel uit van het Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) dat in 2023 in gewijzigde vorm wordt voortgezet. Alle lidstaten, waaronder Nederland, hebben daarvoor een Nationaal Strategisch Plan (NSP) ingediend. Het NSP is gezamenlijk opgesteld door het Rijk, de provincies en de Unie van Waterschappen.
LEADER bestaat al ruim 30 jaar. LEADER is gericht op brede plattelandsontwikkeling / ontwikkeling van het landelijk gebied. Centraal staat dat LEADER voor, door en van de burgers is. In de nieuwe periode gaat een groter deel van de GLB-middelen naar LEADER. LEADER-gebieden (Nederland telt er 31 in de nieuwe periode) gaan zich naast brede maatschappelijke doelen, gericht op het versterken van de sociale cohesie, behouden van het voorzieningenniveau en vergroten van het toeristisch/recreatieve aanbod, ook richten op klimaat, milieu, water en biodiversiteit. Deze laatstgenoemde thema’s hebben namelijk een hoge prioriteit binnen het NSP.
De LEADER-werkwijze
Centraal binnen de LEADER werkwijze staat de bottom-up en programmatische aanpak met doelen die zijn vastgelegd in een Lokale Ontwikkelingsstrategie (LOS). Een representatieve groep inwoners uit het desbetreffende LEADER-gebied, genaamd de Lokale Actiegroep (LAG), bepalen in grote mate, binnen de kaders van het NSP, de inhoud van de LOS.
Projecten van inwoners, stichtingen, verenigingen of ondernemers, die aansluiten op de doelstellingen en thema’s van het programma, kunnen in aanmerking komen voor subsidie vanuit LEADER. Naast de thematische aansluiting is het van belang dat wordt voldaan aan de LEADER-criteria. Naast een bottom-up werkwijze zijn samenwerking, het leren van elkaar, innovatie en een integrale gebiedsgerichte aanpak belangrijke criteria.
Wanneer een project positief wordt beoordeeld door de LAG, via een daarvoor bedoeld voortoetstraject, dan dient de initiatiefnemer van het project allereerst LEADER-cofinanciering te regelen via de provincie of gemeente. Vervolgens wordt deze bijdrage gematched met Europese subsidie, nadat de formele LEADER-aanvraag is goedgekeurd.
De doelgroep van LEADER
LEADER is bedoeld voor initiatiefnemers van nieuwe projecten die bottom-up tot stand komen en de leefbaarheid van het landelijk gebied versterken. In de praktijk zijn initiatiefnemers vaak stichtingen, verenigingen of burgercollectieven. Echter kunnen ondernemers in bepaalde gevallen ook in aanmerking komen voor LEADER-subsidie.
Initiatiefnemers dienen gevestigd te zijn in een LEADER-gebied. Dit zijn geografisch afgebakende gebieden waar projecten kunnen worden ondersteund door de desbetreffende LAG. LEADER heeft betrekking op het landelijk gebied en kernen met < 30.000 inwoners. Projecten buiten dit gebied die wel een direct link hebben met het platteland kunnen ook ondersteund worden. In de nieuwe LEADER-periode 2023-2027 zijn er in totaal 31 LEADER-gebieden.
Voordelen voor de decentrale overheid
LEADER is interessant voor de decentrale overheid (gemeenten, waterschappen en provincies), omdat LEADER kan bijdragen aan de realisatie van beleidsdoelen die aansluiten op de LEADER-doelen en werkwijze. Bovendien is sprake van een zogenaamd multipliereffect; de subsidiebijdrage van de decentrale overheid (geoormerkt als LEADER-cofinanciering) wordt gematched met EU-middelen. Daarnaast regelt de projecteigenaar zelf de overige benodigde projectfinanciering (via een eigen bijdrage, donaties, fondsbijdrages, etc.).
LEADER thema’s
De verschillende Lokale Ontwikkelingsstrategieën (opgesteld per LEADER-gebied) dragen bij aan de doelen uit het Nationaal Strategisch Plan (NSP). De opbouw van prioriteiten en thematische doelen verschilt echter wel per gebied, omdat de LOS bottom-up tot stand gekomen is. Prioriteiten en thema’s binnen de LOS zijn dus vooral uit het gebied opgehaald, maar er is wel een relatie met de algemene landelijke doelen.
De algemene NSP doelen die gelden voor de LEADER-programma’s in Nederland:
- Bevorderen van de werkgelegenheid;
- Vergroten van de sociale inclusie;
- Bevorderen van de bio-economie;
- Bijdragen aan duurzame bosbouw;
- Investeren in T&R infrastructuur en branche;
- Klimaat en duurzame energie;
- Water, lucht en bodem;
- Biodiversiteit, habitats en landschappen;
- Gendergelijkheid.
Het beschikbare budget en financieel voordeel van LEADER
De LEADER-bijdrage bestaat uit een bijdrage vanuit de decentrale overheid (gemeente, provincie en/of waterschap), aangevuld met een bijdrage vanuit de Europese Unie. Voor LEADER komt voor de periode 2023 – 2027 in totaal circa € 73 miljoen beschikbaar en naar verwachting zal dit bedrag bestaan uit 80% EU-middelen en 20% cofinanciering door de Nederlandse decentrale overheid. Het totaal beschikbare budget voor LEADER is ongeveer verdubbeld t.o.v. de vorige programmaperiode.
De maximale hoogte van de totale LEADER-bijdrage (decentrale overheid + EU) varieert per LEADER-gebied. Doorgaans gaat het om bedragen tussen de € 100.000 en € 300.000 per project.
Combinaties met andere subsidies en fondsen
Veelal is het mogelijk om naast LEADER-subsidie ook gebruik te maken van andere subsidieregelingen en vermogensfondsen. Het is belangrijk om tijdens de projectformulering en -afbakening rekening te houden met de voorwaarden en criteria van de verschillende regelingen. Subsidiebureau Nederland is hierin gespecialiseerd.
LEADER project voorbereiden
In 2023/2024 werken de verschillende Lokale Actiegroepen van de LEADER-gebieden een eigen Lokale Ontwikkelingsstrategie (LOS) uit. Na goedkeuring van deze LOS-en zal naar verwachting in het voorjaar van 2024 per gebied de LEADER-regeling worden opengesteld. Vooruitlopend kunnen initiatiefnemers van projecten voorbereidingen treffen door een projectplan uit te werken en cofinanciering voor het project te regelen (bijvoorbeeld via vermogensfondsen).
Interessante links:
Subsidiebureau Nederland: LEADER specialist
Subsidiebureau Nederland heeft veel ervaring met LEADER-regeling en het opstellen van subsidieaanvragen voor LEADER-projecten. In de periode 2014-2023 hebben wij namens meerdere initiatiefnemers in het land succesvol LEADER-subsidie verworven. Dit werd in alle gevallen gecombineerd met een fondsenwervingstraject dat eveneens door ons werd uitgevoerd.
Neem contact met ons op om de LEADER-kansen en overige subsidiemogelijkheden te bespreken.
